Nowe przesłanki niegodności dziedziczenia

Niegodność dziedziczenia to instytucja prawa spadkowego, która wyłącza spadkobiercę od dziedziczenia, jeśli dopuścił się on określonych zachowań na szkodę spadkodawcy. Niegodność dziedziczenia ma charakter karny i ma na celu zapobiec sytuacjom, w których osoba, która nie szanowała spadkodawcy za życia, czerpie korzyści z jego majątku po śmierci.

Dotychczas kodeks cywilny wskazywał trzy przesłanki niegodności dziedziczenia:

• umyślne ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy;
• podstęp lub groźba nakłaniające spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkadzające mu w tym;
• umyślne ukrycie, zniszczenie, podrobienie lub przerobienie testamentu spadkodawcy lub skorzystanie z takiego testamentu.

Od 15 listopada 2023 r. obowiązują jednak nowe przepisy, które dodają dwie nowe przesłanki niegodności dziedziczenia:

• uporczywe niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy, określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;
• uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

Nowe przesłanki mają na celu zabezpieczyć interesy spadkodawcy, który był zaniedbywany lub pomijany przez swoich bliskich. Nie chodzi tu o przypadkowe lub sporadyczne zaniechania, lecz o uporczywe i świadome niewypełnianie obowiązków rodzinnych. Nowe przesłanki będą miały zastosowanie do zdarzeń, które zaistniały po wejściu w życie nowelizacji.

Niegodność dziedziczenia może być stwierdzona na wniosek każdego, kto ma w tym interes, np. innego spadkobiercy, osoby bliskiej spadkodawcy lub prokuratora. Wniosek taki należy złożyć do sądu w terminie roku od dnia, w którym wnioskodawca dowiedział się o przyczynie niegodności.

Niegodność dziedziczenia powoduje, że spadkobierca niegodny traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Oznacza to, że nie może on dziedziczyć ani na podstawie ustawy, ani na podstawie testamentu. Nie może też żądać zachowku ani zapisu. Jeśli spadkobierca niegodny ma własnych spadkobierców, to oni dziedziczą po spadkodawcy z pominięciem niegodnego.

Jeśli mają Państwo jakieś pytania dotyczące niegodności dziedziczenia lub innych zagadnień prawa spadkowego, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią notarialną. Chętnie udzielimy Państwu fachowej porady i pomocy.

«powrót