Lex est quod notamus...
W dniu 7 lipca 2023 roku weszła w życie nowa ustawa o zmianie ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta wprowadziła wiele istotnych zmian, a jedną z najważniejszych jest przyznanie Ministrowi Sprawiedliwości nowych i rozszerzonych uprawnień w zakresie nadzoru nad notariuszami.
Najważniejszymi zmianami w ustawie są następujące uprawnienia, które zostały przyznane Ministrowi Sprawiedliwości:
Dotychczas notariusze mogli być zawieszeni w czynnościach notarialnych jedynie przez Krajową Radę Notarialną. Teraz Minister Sprawiedliwości ma prawo zawieszenia notariusza w czynnościach notarialnych na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Decyzja o zawieszeniu może zostać podjęta w przypadku stwierdzenia rażącego naruszenia przepisów prawa lub zasad etyki notarialnej przez notariusza lub gdy jego zachowanie wskazuje na brak należytej przygotowania do wykonywania czynności notarialnych. Ważne jest, że notariuszowi, który zostaje zawieszony, przysługuje prawo odwołania się od tej decyzji do sądu okręgowego.
Minister Sprawiedliwości ma również prawo do cofnięcia notariuszowi uprawnienia do pełnienia funkcji notariusza w przypadku stwierdzenia rażącego naruszenia przepisów prawa lub zasad etyki notarialnej lub gdy zachowanie notariusza wskazuje na brak należytej przygotowania do wykonywania czynności notarialnych. To oznacza, że notariusz może utracić możliwość wykonywania swojego zawodu w przypadku poważnych naruszeń. Podobnie jak w przypadku zawieszenia, notariuszowi, któremu cofnięto uprawnienie, przysługuje prawo odwołania się od tej decyzji do sądu okręgowego.
Minister Sprawiedliwości otrzymał także uprawnienie do nałożenia na notariusza kary pieniężnej w wysokości do 100 000 złotych w przypadku rażącego naruszenia przepisów prawa lub zasad etyki notarialnej. To jest kolejny instrument, który ma pomóc w sankcjonowaniu nieprawidłowości.
Nowe uprawnienia Ministra Sprawiedliwości w zakresie nadzoru nad notariuszami spotkały się z różnymi reakcjami. Zwolennicy zmian argumentują, że są one niezbędne w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania notariatu i ochrony interesów obywateli. Zwolennicy zmian wskazują, że dotychczasowy system nadzoru nad notariuszami był niewystarczający i nie gwarantował skutecznego reagowania na przypadki nadużyć.
Krytycy zmian obawiają się, że nowe uprawnienia Ministra Sprawiedliwości mogą prowadzić do nadmiernej inwigilacji notariuszy i naruszać ich niezależność. Twierdzą, że dotychczasowy system nadzoru działał wystarczająco dobrze i nie wymagał tak daleko idących zmian.
Nowa ustawa wprowadzająca większe uprawnienia Ministra Sprawiedliwości w nadzorze nad notariuszami stanowi istotny krok w reformie systemu notarialnego w Polsce. Nowe przepisy mają na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania notariatu i ochrony interesów obywateli, ale również budzą pewne kontrowersje związane z niezależnością notariuszy. Warto obserwować, jak te zmiany będą funkcjonować w praktyce i jakie będą miały konsekwencje dla całego środowiska notarialnego.